เปิดโลกศิลปะ Rust Dyeing บนผ้าแคนวาส

คุณสพัชชา พันธ์ข้าว หรือคุณเฟรม Zerreallife ศิลปินผู้หลงใหลและเป็นหนึ่งในผู้ที่ศึกษาเทคนิคการสร้างลวดลายสนิมบนผ้าแคนวาส หรือที่รู้จักกันในชื่อ Rust Dyeing คุณเฟรมจะมาเปิดโลกศิลปะที่เกิดจากความเสื่อมสภาพของโลหะนับตั้งแต่บรรทัดถัดไปกันเลย

เราสนใจอย่างมากเลยกับเทคนิค Rust Dyeing ที่คุณเฟรมทำอยู่ ช่วยเล่าให้ฟังหน่อยได้ไหมคะว่ามันคืออะไร?

“สวัสดีครับ Rust Dyeing เป็นเทคนิคการสร้างลวดลายบนผ้า โดยใช้ปฏิกิริยาทางธรรมชาติของ สนิม ครับ เราจะนำวัตถุที่เป็นเหล็กซึ่งเกิดสนิมแล้ว มาวางบนผ้าแคนวาส แล้วใช้ตัวช่วยอย่างน้ำส้มสายชู เพื่อเร่งให้สนิมทำปฏิกิริยากับเส้นใยผ้า เกิดเป็นลวดลายและโทนสีที่เป็นเอกลักษณ์ครับ”

“การที่คนปกติจะมองว่าสนิมเป็นของเสียหรือสิ่งที่ควรกำจัดทิ้ง นั่นเป็นความเข้าใจที่ถูกต้องครับ แต่สำหรับผมแล้ว สนิมมีเสน่ห์บางอย่างที่ซ่อนอยู่ อย่างแรกเลยคือเราใช้ของเหลือใช้ ไม่ต้องพึ่งพาสารเคมีสังเคราะห์เลย สองคือลวดลายมันเฉพาะตัวมาก แต่ละชิ้นที่ออกมาไม่มีทางซ้ำกันได้เลยเพราะมันคือศิลปะที่ธรรมชาติสร้างสรรค์ขึ้นมาเอง และสามคือความสวยงามจากธรรมชาติที่เกิดขึ้นระหว่างกระบวนการที่เราทำครับ สนิมให้โทนสีเอิร์ธโทนที่อบอุ่น ไล่ตั้งแต่สีส้มซีดไปจนถึงน้ำตาลเข้ม มีพื้นผิวและร่องรอยที่แตกต่างกันไปบนผืนผ้าครับ”

ช่วยเล่าขั้นตอนคร่าวๆ ให้เราฟังหน่อยได้ไหมคะ เผื่อผู้อ่านของเราจะสนใจอยากลองทำบ้าง

“ได้เลยครับ เริ่มจาก เตรียมผ้าแคนวาส ที่เป็นเส้นใยธรรมชาติอย่างฝ้าย 100% หรือลินินนะครับ ซักให้สะอาดแล้วบิดพอหมาดๆ จากนั้นก็ จัดวางวัสดุโลหะที่เป็นสนิม ลงบนผ้าเลยครับ จะเป็นกุญแจเก่า น็อต สกรู หรือเศษเหล็กอะไรก็ได้ที่ขึ้นสนิมแล้ว วางจัดองค์ประกอบตามใจชอบเลยครับ”

“พอจัดวางเสร็จเราก็พรมน้ำส้มสายชูลงไปบนวัสดุโลหะและผ้าให้ทั่วเลยครับ น้ำส้มสายชูจะช่วยเร่งปฏิกิริยาให้สนิมทำงานได้เร็วขึ้น จากนั้นก็ห่อหรือม้วนผ้าให้แน่น ใส่ในถุงพลาสติกหรือห่อด้วยพลาสติกแรป เพื่อให้ความชื้นอยู่ข้างใน แล้วก็ทิ้งไว้”

“ส่วนใหญ่จะทิ้งไว้ประมาณ 24 ชั่วโมง ถึง 3-5 วันครับ ขึ้นอยู่กับว่าอยากได้สีเข้มแค่ไหน ถ้าอยากให้สีชัดก็ทิ้งไว้นานหน่อยครับ ควรทิ้งไว้ในที่อบอุ่น หรือที่ที่มีแสงแดดส่องถึงเล็กน้อยครับ พอได้ความเข้มที่พอใจแล้วก็แกะผ้าออก ค่อยๆ เอาวัสดุโลหะออก แล้วล้างด้วยน้ำเย็นจนน้ำใสครับ จากนั้นก็ตากให้แห้งก็เป็นอันเสร็จเรียบร้อยครับ”

มีเคล็ดลับพิเศษอะไรไหมครับ ที่อยากจะแนะนำสำหรับมือใหม่?

“มีครับ! จริงๆ แล้วเทคนิคนี้ไม่ได้ยากขนาดนั้นแล้วธรรมชาติของสีที่เกิดขึ้นก็มีเสน่ห์อย่างมาก แต่สิ่งที่จะแนะนำอย่างแรกเลยคือลองใช้วัสดุโลหะหลากหลายแบบ แต่ละชนิดจะให้ลวดลายและโทนสีที่ต่างกัน ลองสังเกตดูครับ สองคือเรื่องความชื้นสำคัญมากครับ ถ้าผ้าระหว่างที่ทิ้งไว้แห้งเกินไปสนิมจะไม่ค่อยติด ต้องคอยดูและอาจจะพรมน้ำส้มสายชูเพิ่มบ้างเล็กน้อย และที่สำคัญที่สุดคือเรื่องความปลอดภัยครับ ควรใส่ถุงมือยางเสมอเมื่อจับสนิมและทำในพื้นที่ที่มีอากาศถ่ายเทดีครับ”

สุดท้ายนี้ มีอะไรอยากฝากถึงคนที่อยากจะลองสร้างสรรค์ผลงาน Rust Dyeing บ้างไหมครับ?

อย่ากลัวที่จะทดลองครับ ศิลปะแนวนี้มันคือการเรียนรู้จากธรรมชาติ และการยอมรับในความไม่สมบูรณ์แบบ มันเป็นกระบวนการที่ทำให้เราได้ค้นพบความสวยงามในสิ่งที่ไม่คาดคิดครับ ลองเล่นกับมันดู แล้วคุณจะหลงรักการสร้างสรรค์ลวดลายจากสนิมเหมือนกัน ก็มาแบ่งปันกันได้นะครับ